Zwolnienie lekarskie to ważny dokument. Potwierdza Twoją niezdolność do pracy. Kiedy idziesz na L4, pojawia się pytanie o pieniądze. Kto płaci za ten czas? Czy pracodawca, czy może ZUS? Zasady w Polsce są jasno określone. Podlegają też pewnym zmianom. Wyjaśniamy, jak to działa w 2025 roku.
Podział odpowiedzialności: Pracodawca czy ZUS?
Jeśli jesteś pracownikiem i zachorujesz, masz prawo do wsparcia finansowego. To rekompensata za utracone zarobki. System opiera się na ubezpieczeniu chorobowym. Za L4 płaci pracodawca lub ZUS. Podział zależy od kilku czynników. Ważna jest długość Twojej niezdolności do pracy. Liczy się też przyczyna zwolnienia. Rodzaj umowy o pracę ma znaczenie. Wielkość firmy także wpływa na płatnika.
Wynagrodzenie chorobowe od pracodawcy: Pierwsze dni L4
Pracodawca płaci za początkowy okres choroby. To tak zwane wynagrodzenie chorobowe. Przysługuje pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę. Pracodawca wypłaca je ze swoich środków. Limit dni płatnych przez pracodawcę zależy od wieku pracownika. Dla osób do 50. roku życia to 33 dni w roku. Dla pracowników powyżej 50 lat limit wynosi 14 dni. Okres ten liczy się od pierwszego dnia niezdolności. Dotyczy to całego roku kalendarzowego. Nawet jeśli chorujesz z przerwami, dni te sumują się. Wynagrodzenie chorobowe obejmuje wszystkie dni zwolnienia. Wliczają się weekendy i święta. Data powstania niezdolności jest ważna. To dzień wskazany w zwolnieniu lekarskim. Nie jest to data faktycznego zaprzestania pracy.
| Wiek pracownika | Limit dni płatnych przez pracodawcę w roku kalendarzowym |
|---|---|
| Do 50 lat | 33 dni |
| Powyżej 50 lat | 14 dni (od następnego roku po ukończeniu 50 lat) |
Zasiłek chorobowy z ZUS: Po wyczerpaniu limitu pracodawcy
Po wykorzystaniu dni płatnych przez pracodawcę, wypłatę przejmuje ZUS. ZUS wypłaca zasiłek chorobowy. Dzieje się to od 34. dnia choroby. Dla pracowników powyżej 50 lat ZUS płaci od 15. dnia. Zasiłek chorobowy wypłaca ZUS. Czasem wypłaca go pracodawca. Dzieje się tak, gdy zatrudnia co najmniej 20 pracowników. Wtedy pracodawca jest płatnikiem zasiłków. Maksymalny okres pobierania zasiłku chorobowego to 182 dni. Limit ten dotyczy większości chorób. W przypadku gruźlicy lub ciąży limit wynosi 270 dni. Okresy niezdolności sumują się. Dotyczy to zwolnień w roku kalendarzowym. Przerwa między zwolnieniami krótsza niż 60 dni powoduje sumowanie dni. Po przekroczeniu limitu 182/270 dni można ubiegać się o dalsze wsparcie. Nazywa się to świadczeniem rehabilitacyjnym.
„Po przekroczeniu limitu dni chorobowych, zasiłek chorobowy wypłaca ZUS.”
Wysokość świadczeń: Ile dostaniesz na L4?
Wysokość świadczenia chorobowego jest określona przepisami. Zwykle wynosi 80% podstawy wymiaru. Podstawa wymiaru to przeciętne miesięczne wynagrodzenie. Oblicza się je z ostatnich 12 miesięcy. Uwzględnia się wszystkie składniki pensji. Premie i dodatki mają znaczenie. Dzienna kwota to 1/30 tej podstawy. W 2025 roku wzrosła minimalna pensja. To wpływa na wysokość L4 dla osób z niskimi zarobkami. Dzienna stawka chorobowego dla najniższej krajowej to około 134,21 zł brutto. Netto to około 107,37 zł dziennie. Wzrost wyniesie około 10 zł dziennie w porównaniu do 2024 roku.
„Od 1 stycznia pracownicy dostaną więcej pieniędzy za każdy dzień pobytu na zwolnieniu lekarskim.”
W niektórych sytuacjach otrzymasz 100% podstawy. Dotyczy to zwolnienia z powodu ciąży. Także wypadku w drodze do lub z pracy. Obejmuje też niezdolność związaną z badaniami na dawcę narządów. W przypadku pobytu w szpitalu zasiłek wynosi 70% podstawy. Pamiętaj o tych wyjątkach.
| Przyczyna niezdolności | Wysokość świadczenia | Kto płaci (po okresie pracodawcy) |
|---|---|---|
| Zwykła choroba | 80% podstawy | ZUS |
| Wypadek w pracy/w drodze | 100% podstawy | ZUS (od 1. dnia) |
| Choroba w czasie ciąży | 100% podstawy | ZUS (po okresie pracodawcy) |
| Badania/dawstwo narządów | 100% podstawy | ZUS (po okresie pracodawcy) |
| Pobyt w szpitalu | 70% podstawy | ZUS |
Specjalne sytuacje: Kiedy ZUS płaci od pierwszego dnia?
Istnieją przypadki, gdy ZUS płaci od początku. Nie obowiązuje wtedy limit 33/14 dni płatnych przez pracodawcę. Dotyczy to zwolnienia z powodu wypadku. Chodzi o wypadek przy pracy. Także wypadek w drodze do lub z pracy. Wtedy świadczenie wynosi 100% podstawy. Jest płatne od pierwszego dnia. Zasiłek opiekuńczy także wypłaca ZUS. Przysługuje on na opiekę nad chorym członkiem rodziny. Maksymalny okres to 60 dni na chore dziecko do 14 lat. Na innego chorego członka rodziny to 14 dni. Osoby na umowach cywilnoprawnych (zlecenie/o dzieło) otrzymują zasiłek chorobowy od ZUS. Muszą jednak opłacać dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Wtedy ZUS płaci od pierwszego dnia choroby. Wyjątkiem jest wypadek przy pracy. Wtedy ZUS płaci od razu.
Długość L4 i co po wyczerpaniu limitu?
Maksymalny czas na zwolnieniu lekarskim jest ograniczony. Standardowo wynosi 182 dni. W przypadku gruźlicy lub ciąży to 270 dni. Okres ten dotyczy zasiłku chorobowego. Jeśli po tym czasie nadal nie możesz pracować, możesz ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne. Wniosek składasz do ZUS. ZUS ocenia Twoją zdolność do pracy. Świadczenie rehabilitacyjne może trwać do 12 miesięcy. Jego wysokość to 90% podstawy przez pierwsze 90 dni. Potem wynosi 75% podstawy. Czasem może wynieść 100%. Dotyczy to niezdolności w czasie ciąży. Świadczenie rehabilitacyjne zapewnia wsparcie. Umożliwia powrót do zdrowia.
„Jeśli po upływie 182 (lub 270) dni osoba nadal jest niezdolna do pracy, może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne.”
Formalności i kontrole: Twoje obowiązki i prawa
Zwolnienia lekarskie są wystawiane elektronicznie. Nazywa się je e-ZLA. Lekarz wysyła je do ZUS. Pracodawca widzi je na platformie PUE ZUS. Musisz poinformować pracodawcę o chorobie. Zwykle masz na to 2 dni. Forma powiadomienia może być różna. Sprawdź regulamin firmy. E-ZLA trafia do systemu automatycznie. Pracownik musi upewnić się o jego wystawieniu. ZUS i pracodawca mogą kontrolować L4. Pracodawcy zatrudniający 20+ osób mają takie prawo. Kontrole ZUS są coraz częstsze. Mogą odbywać się w domu. Sprawdzają, czy L4 jest wykorzystywane zgodnie z zaleceniami. Nieprawidłowe wykorzystanie ma konsekwencje. Możesz stracić prawo do zasiłku. ZUS może żądać zwrotu wypłaconych świadczeń.
- Zgłaszaj chorobę terminowo.
- Przestrzegaj zaleceń lekarza.
- Miej dostęp do swojego profilu na PUE ZUS.
Zmiany w L4 w 2025 roku: Co warto wiedzieć?
Rok 2025 przynosi ważne zmiany. Wzrost minimalnego wynagrodzenia to jedna z nich. Przekłada się on na wyższe świadczenia dla części pracowników. Planowane są dalsze, istotne reformy. Mówi się o przejęciu wypłaty chorobowego przez ZUS. Miałoby to nastąpić od pierwszego dnia niezdolności. Oznaczałoby to koniec wypłat przez pracodawców. Jest to jednak plan. Trzeba śledzić rozwój legislacyjny. Zmiany mogą dotyczyć też zasad wykorzystywania L4. Mówi się o możliwości drobnych czynności. Także o pracy u innego pracodawcy. Jednak to wciąż propozycje. ZUS może zyskać większe uprawnienia kontrolne.
„W 2025 roku wynagrodzenie chorobowe jest wypłacane przez pracodawcę, a zasiłek chorobowy przez ZUS.” (Stan na koniec 2024, przed ewentualnymi zmianami)
Obecnie obowiązują zasady wypłaty przez pracodawcę przez pierwsze 33/14 dni. Następnie płaci ZUS. Nowe przepisy mają na celu uproszczenie systemu. Elektronizacja zwolnień już działa. System e-ZLA ułatwia obieg dokumentów.
Pytania i odpowiedzi o L4
Czy weekend wlicza się do L4?
Tak, dni zwolnienia liczy się od dnia wystawienia. Obejmują one weekendy i święta. Każda doba na L4 zmniejsza roczny limit dni świadczenia.
Kiedy pracodawca może zwolnić pracownika na L4?
Pracodawca nie może zwolnić pracownika za wypowiedzeniem w trakcie L4. Może to zrobić po wyczerpaniu okresu zasiłkowego. Okres zasiłkowy to 182 lub 270 dni. Może też rozwiązać umowę bez wypowiedzenia. Dzieje się tak w przypadku nadużywania zwolnienia lekarskiego.
Czy muszę dostarczyć L4 do pracodawcy?
Obecnie zwolnienia są elektroniczne (e-ZLA). Trafiają automatycznie do ZUS i pracodawcy. Pracownik ma jednak obowiązek poinformować pracodawcę o swojej nieobecności i jej przyczynie. Zwykle robi się to w ciągu 2 dni.
Jak liczyć dni L4?
Dni zwolnienia liczy się od daty wystawienia przez lekarza. Wlicza się wszystkie dni kalendarzowe. Obejmuje to dni robocze, weekendy i święta. Limit dni chorobowego (182/270) sumuje się w roku kalendarzowym.
Prawo do zasiłku chorobowego dla pracownika na umowę o pracę pojawia się po 30 dniach nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Dla osób na dobrowolnym ubezpieczeniu (np. zleceniobiorcy, przedsiębiorcy) okres wyczekiwania wynosi 90 dni. Okres wyczekiwania nie obowiązuje w pewnych sytuacjach, np. przy wypadku w pracy.
Zwolnienia elektroniczne trafiają do ZUS od razu. Pracownik powinien powiadomić pracodawcę o chorobie w ciągu 2 dni. Jeśli zwolnienie papierowe (np. sprzed ery e-ZLA lub z zagranicy) jest dostarczone po 7 dniach, zasiłek chorobowy może zostać obniżony. Redukcja wynosi 25% zasiłku od ósmego dnia niezdolności do pracy.
Zobacz także:
- Kiedy pracodawca nie musi wypłacić odprawy pracownikowi?
- Prawa pracującego rodzica: Zwolnienie na dziecko i zasiłek opiekuńczy
- Wsparcie finansowe dla pracodawców zatrudniających młodych – praktykanci, uczniowie, młodociani
- Pracodawca spóźnia się z wypłatą – co zrobić i jakie są konsekwencje?
- Kiedy zapłacić pierwszy ZUS po założeniu firmy? Terminy i korzyści ulg